15.01.2025
Podatek od spadków i darowizn to obowiązek, który dotyczy osób nabywających majątek w drodze dziedziczenia bądź darowizny. W 2025 roku zostaną wprowadzone istotne zmiany w przepisach dotyczących kwot wolnych od podatku i progów opodatkowania, które będą mieć wpływ na wysokość należności. Odpowiednie zgłoszenie spadku lub darowizny do urzędu skarbowego jest nie tylko obowiązkiem, ale także warunkiem skorzystania ze zwolnień i ulg podatkowych. Jeśli interesuje Cię podatek od spadków i darowizn 2025, to zachęcamy do lektury.
Podatek od spadków i darowizn 2025 to nic innego jak świadczenie pieniężne, które płacą osoby fizyczne nabywające majątek w drodze dziedziczenia lub darowizny. Jest to forma podatku majątkowego, który obejmuje zarówno nabycie praw rzeczowych, jak i innych wartości niematerialnych, do których zaliczamy choćby środki pieniężne. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn podatek ten dotyczy transferu majątku między osobami prywatnymi, niezależnie od tego, czy następuje on w drodze testamentu, umowy darowizny czy zapisu testamentowego. Opodatkowanie spadków i darowizn ma na celu zmniejszenie niekontrolowanego przepływu dużych majątków między osobami fizycznymi bez udziału państwa. Co ważne, podatek dotyczy wyłącznie wartości majątku przekraczającej określone kwoty wolne od podatku, które w 2025 roku różnią się w zależności od grupy podatkowej.
W 2025 roku podatek od spadków i darowizn będzie obowiązywać osoby, które dostaną majątek przekraczający wartość zwolnioną od podatku. Należą do nich zarówno osoby fizyczne spokrewnione z darczyńcą lub spadkodawcą, jak i osoby niespokrewnione. Obowiązek podatkowy dotyczy nabycia majątku w drodze spadku, zapisu testamentowego, darowizny, zasiedzenia bądź innych czynności prawnych określonych w ustawie. W praktyce oznacza to, że każda osoba, która przekroczy progi kwot wolnych od podatku, powinna zgłosić fakt nabycia majątku do urzędu skarbowego i opłacić niezbędny podatek. W 2025 roku kwoty te będą wynosić odpowiednio 36 120 zł dla I grupy podatkowej, 27 090 zł dla II grupy podatkowej oraz 5 733 zł dla III grupy podatkowej. Warto mieć na uwadze, że osoby z zerowej grupy podatkowej, obejmującej najbliższą rodzinę, mogą być zwolnione z podatku, pod warunkiem zgłoszenia darowizny lub spadku w określonym terminie.
Stawki podatku od spadków i darowizn w 2025 roku będą zróżnicowane w zależności od grupy podatkowej oraz wartości majątku przekraczającego kwotę wolną od podatku. Podatek obliczany jest w sposób progresywny. Oznacza to, że im wyższa wartość nadwyżki, tym większa stawka podatku. W przypadku I grupy podatkowej, obejmującej najbliższych krewnych, stawki wynoszą od 3% do 7% nadwyżki wartości majątku. Dla II grupy podatkowej, do której należą dalsi krewni, stawki te są już nieco wyższe i wynoszą od 7% do 12%. Z kolei osoby z III grupy podatkowej, obejmującej osoby niespokrewnione, płacą podatek znacznie większy – w wysokości od 12% do 20% nadwyżki. Przykładowo, osoba z I grupy podatkowej nabywająca majątek o wartości 50 000 złotych zapłaci podatek od nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku, czyli od 13 880 zł, według stawki 7%. Z kolei osoba z III grupy podatkowej, otrzymująca majątek o tej samej wartości, zapłaci podatek według stawki 20%.
Spodziewano się, że w 2025 roku zostaną wprowadzone liczne zmiany w zakresie kwot wolnych od podatku, które miały być dostosowane do rosnących wartości majątków. Przewidywano, iż zostaną podwyższone kwoty zwolnione od podatku dla wszystkich grup podatkowych. Miało to na na celu zmniejszenie obciążenia podatkowego dla osób nabywających mniejszy majątek. Okazało się jednak, że stawki wolne od podatku w przypadku spadków i darowizn będą wyglądać tak samo jak w 2023 i 2024 roku. W 2025 roku mają jednak zostać wprowadzone pewne ułatwienia w zgłaszaniu darowizn, umożliwiając szybkie składanie dokumentów elektronicznie poprzez platformę e-Urząd Skarbowy. Zmiana ta ma na celu uproszczenie procedur podatkowych oraz zwiększenie transparentności rozliczeń.
Kwoty wolne od podatku w 2025 roku będą wynosić 36 120 zł dla osób z I grupy podatkowej, 27 090 zł dla II grupy oraz 5 733 zł dla III grupy. Kwoty te będą wyglądać tak samo jak w 2024 roku. Warto pamiętać o tym, że osoby z zerowej grupy podatkowej, obejmującej najbliższych członków rodziny, mogą być zupełnie zwolnione z podatku, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych. Aby załapać się na takie zwolnienie, niezbędne jest chociażby zgłoszenie majątku w urzędzie skarbowym. W przypadku darowizn pieniężnych warunkiem zwolnienia jest udokumentowanie przekazania środków za pomocą przelewu bankowego. Niespełnienie tego wymogu może skutkować naliczeniem podatku nawet dla osób uprawnionych do zwolnienia. Warto o tym pamiętać, aby nie narażać się na niepotrzebne wydatki finansowe.
W 2025 roku termin zgłoszenia spadku lub darowizny do urzędu skarbowego będzie wynosić 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego. Obejmuje to zarówno przyjęcie spadku, jak i samo podpisanie umowy darowizny. W przypadku, kiedy to nabycie majątku nastąpiło w formie aktu notarialnego, obowiązek zgłoszenia leży oczywiście po stronie notariusza. Niedotrzymanie terminu zgłoszenia może skutkować utratą prawa do zwolnienia z podatku, a w skrajnych przypadkach – naliczeniem dodatkowych odsetek i kar. Dlatego też warto zadbać o to, aby wszystkie zgłoszenia do fiskusa wykonać na czas. W przeciwnym razie można bowiem narazić się na przykre konsekwencje.
Opodatkowanie spadków i darowizn w naszym kraju różni się w zależności od przynależności nabywcy majątku do jednej z trzech grup podatkowych. Kryterium podziału stanowi stopień pokrewieństwa lub zażyłości między darczyńcą lub spadkodawcą a osobą nabywającą majątek. Do pierwszej grupy podatkowej należą osoby najbliżej spokrewnione. Są to małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, a także pasierbowie, zięciowie, synowe oraz teściowie. W 2025 roku kwota wolna od podatku wynosi dla nich 36 120 złotych. Po przekroczeniu tej sumy obowiązują stawki uzależnione od wysokości nadwyżki. Najbliżsi krewni płacą relatywnie niewielką stawkę, która wynosi od 3% dla najniższych nadwyżek do maksymalnie 7% przy największych przekroczeniach.
Do drugiej grupy podatkowej zalicza się osoby troszkę bardziej oddalone w pokrewieństwie. Mogą to być m.in. wujkowie, ciotki, bratankowie, siostrzeńcy, szwagrowie, a nawet małżonkowie rodzeństwa. Dla tych osób kwota wolna od podatku wynosi 27 090 złotych, czyli jest dość sporo niższa niż w przypadku osób z pierwszej grupy. Po przekroczeniu tej kwoty stosuje się wyższe stawki podatkowe, zaczynające się od 7% i sięgające maksymalnie 12%. Trzecia grupa podatkowa obejmuje osoby niepowiązane pokrewieństwem lub związane bardzo słabo – np. znajomych, partnerów życiowych bez formalnego związku, a także dalszych krewnych, którzy nie zostali ujęci w dwóch pierwszych grupach. Dla tej grupy kwota wolna od podatku wynosi tylko 5733 zł, a stawki podatkowe są o wiele wyższe. W przypadku największych nadwyżek sięgają one aż 20%.
Możliwość skorzystania z ulgi podatkowej lub całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn jest osiągalna dla wielu osób. Kluczową rolę odgrywa w tym przypadku przynależność do tzw. zerowej grupy podatkowej, która obejmuje najbliższych członków rodziny. Zwolnienie przysługuje małżonkom, dzieciom, wnukom, rodzicom, dziadkom, pasierbom, rodzeństwu, ojczymowi, a także macosze. Dla tej grupy podatkowej istnieje możliwość zupełnego uniknięcia obowiązku podatkowego, nawet jeśli wartość nabytego majątku znacznie przekracza kwotę wolną od podatku. Warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest zgłoszenie nabycia spadku lub darowizny do właściwego urzędu skarbowego w ciągu maksymalnie pół roku od zaistnienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego. W przypadku spadków termin ten liczony jest od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub od daty sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
Do rozliczenia podatku od spadków i darowizn konieczne jest zgromadzenie odpowiednich dokumentów. W przypadku darowizn podstawowym dokumentem jest formularz SD-Z2, który musisz złożyć w urzędzie skarbowym w terminie sześciu miesięcy od przyjęcia darowizny. Formularz ten wymaga podania dokładnych informacji na temat darczyńcy, obdarowanego oraz przedmiotu darowizny. Jeśli darowizna obejmuje środki pieniężne, obligatoryjne jest dołączenie potwierdzenia przelewu bankowego na konto obdarowanego. W przypadku spadków rozliczenie podatku wymaga przedstawienia dokumentów potwierdzających nabycie spadku. Fundamentem jest rzecz jasna akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza lub prawomocne postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku. Niezbędne może być dodatkowo przedstawienie wyceny majątku, szczególnie w przypadku nieruchomości, pojazdów lub innych wartościowych elementów spadku.
Niezgłoszenie spadku lub darowizny do urzędu skarbowego w wymaganym terminie może prowadzić do poważnych reperkusji. W przypadku braku zgłoszenia darowizny lub spadku w terminie sześciu miesięcy podatnik traci przede wszystkim prawo do zwolnienia podatkowego, nawet jeśli przysługiwało mu ono na mocy ustawy. Oznacza to, że będzie on zobligowany do uiszczenia podatku wedle obowiązujących stawek, wraz z odsetkami za zwłokę. Jeśli urząd skarbowy odkryje niezgłoszony majątek w trakcie kontroli, może nałożyć dodatkowe sankcje. W skrajnych przypadkach, kiedy to wartość niezgłoszonego majątku jest znaczna, sprawa może zostać zakwalifikowana nawet jako przestępstwo skarbowe, co wiąże się ze znacznie poważniejszymi karami. Dlatego też warto zadbać o wszelkie zgłoszenia i rozliczenie się z urzędem, by nie narażać się na żadne konsekwencje.
Przekazując samochód w formie darowizny, istotnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę, jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC). Ubezpieczenie OC jest obowiązkowe dla każdego pojazdu zarejestrowanego w Polsce i chroni przed finansowymi konsekwencjami szkód wyrządzonych osobom trzecim. W przypadku darowizny samochodu, zarówno darczyńca, jak i obdarowany muszą zadbać o odpowiednie formalności związane z ubezpieczeniem. Po dokonaniu darowizny, nowy właściciel powinien niezwłocznie zgłosić zmianę właściciela do swojego ubezpieczyciela lub zawrzeć nową umowę OC na swoje nazwisko. Warto również sprawdzić, czy aktualne ubezpieczenie obejmuje wszelkie niezbędne zakresy ochrony oraz czy nie zachodzą żadne ograniczenia związane ze zmianą właściciela pojazdu. Niezgłoszenie zmiany właściciela w odpowiednim czasie może skutkować brakiem ważności polisy OC, co naraża zarówno darczyńcę, jak i obdarowanego na ryzyko finansowe w przypadku ewentualnych szkód. Dodatkowo, odpowiednie ubezpieczenie może wpływać na wartość darowizny oraz ewentualne rozliczenia podatkowe, dlatego warto skonsultować się z doradcą ubezpieczeniowym przed finalizacją darowizny samochodu.