Inne przypadki obowiązku badań lekarskich kierowcy
Na badania lekarskie mogą zostać skierowane również osoby, które już posiadają prawo jazdy, ale pojawiły się wątpliwości co do ich stanu zdrowia lub zdolności do kierowania pojazdami.
Może to nastąpić m.in.:
- po wypadku drogowym, w wyniku którego kierowca doznał urazów wpływających na percepcję, ruch czy czas reakcji,
- po chorobie lub zabiegu medycznym, który mógł pogorszyć zdolność prowadzenia auta,
- w przypadku podejrzenia problemów zdrowotnych zgłoszonych przez lekarza rodzinnego, pracodawcę lub urząd,
- po utracie przytomności, omdleniu, napadach padaczkowych lub epizodach utraty kontroli nad pojazdem,
- po zatrzymaniu prawa jazdy z powodu jazdy pod wpływem alkoholu lub środków odurzających (skierowanie na badania przez starostę).
W takich sytuacjach badania pełnią funkcję kontrolną – mają potwierdzić, że kierowca odzyskał sprawność niezbędną do bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym.
Lekarz może wydać orzeczenie z ograniczeniami (np. obowiązek jazdy w okularach, tylko w dzień, z automatyczną skrzynią biegów) lub skierować kierowcę na dodatkowe badania specjalistyczne.
Co ważne, badania lekarskie na prawo jazdy mogą być też wymagane w sytuacjach indywidualnych – np. dla osób starszych lub z chorobami przewlekłymi, które chcą zachować prawo jazdy mimo pogarszającego się zdrowia. W każdym przypadku decyzja lekarza orzecznika jest kluczowa i ma charakter urzędowy – to na jej podstawie starosta wydaje lub przedłuża uprawnienia do kierowania pojazdami.
Jakie dokładnie badania musi zrobić przyszły kierowca?
Zakres badań kierowców określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców. Tak jak wspomnieliśmy, lekarz orzecznik ocenia m.in. narząd wzroku i słuchu, układ ruchu, sercowo-naczyniowy i oddechowy, układ nerwowy (w tym padaczkę), a także inne stany mogące wpływać na prowadzenie, np. bezdech senny, cukrzycę, uzależnienia czy stosowane leki.
Opiszemy teraz dokładniej, na czym polegają poszczególne etapy wizyty u lekarza orzecznika.
Badania wzroku kierowcy
Podczas badania sprawdza się:
- ostrość widzenia (z korekcją/bez),
- rozpoznawanie barw,
- pole widzenia,
- ewentualnie widzenie zmierzchowe,
- wrażliwość na olśnienie.
W razie jaskry czy zmian siatkówki lekarz może zlecić perymetrię. Przy jednooczności przewidziano 6-miesięczny okres adaptacji oraz obowiązkową konsultację okulistyczną przed dopuszczeniem do kierowania wybranymi kategoriami.
Badanie słuchu kierowcy
Standardowe badania lekarskie kierowców uwzględniają ocenę ubytku słuchu i – w razie potrzeby – równowagi. Rozporządzenie precyzuje nawet, że częściowy lub nawet całkowity ubytek słuchu nie musi wykluczać prowadzenia pojazdów dla kategorii AM/A/B/T, natomiast dla C/D/tramwaju kryteria są bardziej restrykcyjne.
Ocena układu ruchu
Obecnie badanie lekarskie na prawo jazy przewiduje też analizę zakresu ruchu, siły i koordynacji, zwłaszcza kończyn dolnych i górnych, oraz możliwe ograniczenia wpływające na operowanie pedałami czy kierownicą.
Układ sercowo-naczyniowy i oddechowy
Przed wydaniem orzeczenia lekarz weryfikuje m.in. choroby serca, nadciśnienie, zaburzenia rytmu i wydolność oddechową. Rozporządzenie nakazuje także ocenę ryzyka obturacyjnego bezdechu podczas snu.
Układ nerwowy kierowcy
Ocena neurologiczna kierowcy obejmuje m.in. omdlenia, utraty przytomności, udary, napady padaczkowe. Dla padaczki przewidziano szczegółowe zasady orzekania oraz możliwość określenia okresu obserwacji przez neurologa.
Lekarz uwzględnia również cukrzycę (z oceną glikemii), czynność nerek, stan psychiczny, objawy uzależnienia od alkoholu/środków psychoaktywnych oraz wpływ przyjmowanych leków na zdolność prowadzenia. W razie wątpliwości może zlecić konsultacje i badania pomocnicze.
Gdzie można przeprowadzić obowiązkowe badania lekarskie na prawo jazdy?
Badania lekarskie na prawo jazdy zrobisz w:
- poradniach medycyny pracy,
- centrach diagnostycznych,
- prywatnych przychodniach współpracujących z Ośrodkiem Szkolenia Kierowców.
Musisz wiedzieć, że w tym przypadku nie obowiązuje rejonizacja. Badanie możesz wykonać w dowolnej miejscowości, o ile przyjmuje tam lekarz wpisany do ewidencji. To wygodne rozwiązanie, gdy kurs robisz poza miejscem zamieszkania lub szybciej znajdziesz termin w innym mieście.
Kto może przeprowadzić badania kierowcy?
Badania na prawo jazdy wykonuje wyłącznie lekarz z uprawnieniami: zwykle specjalista medycyny transportu lub medycyny pracy, wpisany do ewidencji prowadzonej przez marszałka województwa.
Listy takich lekarzy publikują urzędy (BIP) – to na ich podstawie urząd uzna orzeczenie. Przed rejestracją warto dokładnie sprawdzić wpis lekarza.
Jak wyglądają badania na prawo jazdy krok po kroku?
Badania na prawo jazdy przebiegają według ściśle określonej procedury. Cała wizyta trwa zwykle od 15 do 30 minut, a w bardziej złożonych przypadkach – np. przy konieczności konsultacji specjalistycznych – może się wydłużyć do godziny. Oto, jak wygląda cały proces krok po kroku.
Krok 1: Rejestracja wizyty
Badanie można umówić telefonicznie, online lub bezpośrednio w wybranej placówce. W wielu ośrodkach szkolenia kierowców istnieje możliwość zapisania się od razu po rozpoczęciu kursu – szkoła często współpracuje z lekarzem orzecznikiem.
Krok 2: Wypełnienie oświadczenia o stanie zdrowia
Przed wejściem do gabinetu wypełniasz krótką ankietę, w której deklarujesz choroby przewlekłe, przyjmowane leki, przebieg operacji, omdlenia czy problemy ze wzrokiem.
Formularz ma charakter urzędowy – podpisując go, potwierdzasz prawdziwość informacji. Warto być szczerym, ponieważ zatajenie choroby może skutkować unieważnieniem orzeczenia i konsekwencjami prawnymi.
Krok 3: Wywiad lekarski
Na tym etapie lekarz orzecznik rozpoczyna rozmowę, podczas której dopytuje o Twój stan zdrowia, historię chorób, przyjmowane leki oraz ewentualne objawy, które mogą wpływać na bezpieczeństwo jazdy (np. omdlenia, zaburzenia równowagi, problemy z koncentracją). Czasem dokonuje też podstawowych pomiarów – ciśnienia, tętna czy wagi.
Krok 4: Badania specjalistyczne
Następnie przeprowadza się podstawowe badania oceniające Twoją zdolność do kierowania pojazdem. Szczegółową listę badań kontrolnych opisaliśmy powyżej.
Krok 5: Konsultacje pomocnicze lub dodatkowe badania
Jeśli podczas badania pojawią się wątpliwości, lekarz może skierować Cię do specjalisty – np. okulisty, diabetologa, kardiologa lub neurologa. Dzieje się tak np. w przypadku stwierdzenia wady wzroku, chorób przewlekłych lub zaburzeń koordynacji.
Po wykonaniu dodatkowych badań wyniki należy dostarczyć lekarzowi orzecznikowi, który na ich podstawie podejmie ostateczną decyzję.
Krok 6: Wydanie orzeczenia lekarskiego
Po zakończeniu badania lekarz wystawia orzeczenie o braku lub istnieniu przeciwwskazań do kierowania pojazdami.
Jeśli wynik jest pozytywny, otrzymujesz dokument, który stanowi podstawę do wydania Profilu Kandydata na Kierowcę (PKK).
Jeśli natomiast lekarz stwierdzi przeciwwskazania, wyda decyzję odmawiającą dopuszczenia do prowadzenia pojazdów lub ograniczy uprawnienia (np. obowiązek jazdy w okularach).
Orzeczenie sporządzane jest w dwóch egzemplarzach – jeden otrzymuje kierowca, a drugi trafia do właściwego urzędu.
Uwaga! Jeżeli orzeczenie jest pozytywne, możesz od razu rozpocząć kurs prawa jazdy lub złożyć dokumenty do urzędu. W przypadku decyzji negatywnej przysługuje prawo odwołania w ciągu 14 dni – kierowane do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. Tam badanie wykonuje komisja lekarska, której decyzja jest ostateczna.
Co zabrać ze sobą na badanie lekarskie?
Aby zrobić badania kierowcy, weź ze sobą dokument tożsamości, ewentualne dotychczasowe orzeczenia/zaświadczenia od specjalistów, okulary lub soczewki (jeśli używasz), aparat słuchowy (jeśli nosisz), oraz – gdy urząd wymaga – wniosek/PKK. To przyspieszy wizytę i ułatwi lekarzowi rzetelną ocenę Twojego stanu zdrowia.
Ile kosztują badania kierowcy?
W 2025 roku koszt badania lekarskiego uprawniającego do uzyskania prawa jazdy w Polsce jest ustawowo regulowany i wynosi 200 zł dla każdego kandydata lub osoby przedłużającej uprawnienia. Żaden lekarz orzecznik nie może przekroczyć tej kwoty, niezależnie od miasta czy prestiżu placówki.
Gdy lekarz orzecznik stwierdzi niejednoznaczność lub potrzebę pogłębienia diagnostyki, może skierować Cię na konsultacje specjalistyczne (okulistyczne, neurologiczne, kardiologiczne itp.). Koszty takich badań ponosisz już samodzielnie – zależą od placówki i mogą wahać się od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.
Dla kategorii zawodowych (C, D, E) często wymagane są badania psychotechniczne/ psychologiczne – ich koszt zwykle wynosi 150 zł lub więcej.
Jakie znaczenie mają badania lekarskie kierowców i ile czasu są ważne?
Badania lekarskie na prawo jazdy to nie tylko formalność przed egzaminem – to element systemu bezpieczeństwa drogowego, który ma chronić zarówno kierowcę, jak i innych uczestników ruchu.
Dzięki nim z dróg eliminowane są osoby, które z powodu problemów zdrowotnych mogłyby stwarzać zagrożenie – np. cierpiące na zaburzenia widzenia, częste omdlenia czy ograniczenia ruchowe. Lekarz orzecznik potwierdza, że kandydat jest w stanie bezpiecznie reagować na sytuacje drogowe i utrzymać kontrolę nad pojazdem nawet w trudnych warunkach.
Nie można też pominąć znaczenia orzeczenia lekarskiego w kontekście ubezpieczeń komunikacyjnych. Kierowca, który posiada ważne orzeczenie i nie zataił problemów zdrowotnych, jest postrzegany przez ubezpieczycieli jako osoba odpowiedzialna, co może mieć pozytywny wpływ na ofertę składki OC czy AC. W odwrotnej sytuacji – gdy do wypadku dojdzie, a okaże się, że kierowca prowadził pojazd z nieważnym orzeczeniem lub poważnym schorzeniem – towarzystwo ubezpieczeniowe może odmówić wypłaty odszkodowania lub zastosować regres.
Warto pamiętać, że orzeczenie lekarskie na prawo jazdy jest ważne maksymalnie 15 lat – choć w wielu przypadkach lekarz może skrócić ten okres, jeśli stan zdrowia wymaga częstszej kontroli (np. przy cukrzycy, wadach wzroku czy chorobach serca). Osoby z zawodowymi kategoriami (C, C+E, D) muszą odnawiać badania znacznie częściej – nawet co 5 lat.
